Dzień Ojca to wyjątkowy moment, w którym celebrujemy rolę taty w życiu dziecka. To także dobra okazja, by przyjrzeć się temu, jaką ochronę i uprawnienia ojcom zapewnia polskie prawo rodzinne. Bo choć ojcostwo to przede wszystkim emocjonalna więź, codzienne zaangażowanie i troska, to również konkretne prawa – do kontaktu z dzieckiem, współdecydowania o jego losie i ochrony przed wykluczeniem z życia dziecka.
Prawo do kontaktu z dzieckiem – niezależnie od sytuacji
Zgodnie z art. 113 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, każdy rodzic – także ten, który nie sprawuje władzy rodzicielskiej – ma zarówno prawo, jak i obowiązek utrzymywania kontaktów z dzieckiem. Oznacza to nie tylko spotkania osobiste, ale także rozmowy telefoniczne, wideorozmowy, wiadomości, a nawet kontakt przez komunikatory internetowe.
W sytuacji rozwodu lub rozstania to sąd może określić szczegółowy harmonogram kontaktów – weekendy, wakacje, święta. Jeśli drugi rodzic utrudnia realizację tych ustaleń, ojciec ma prawo wystąpić o ich egzekucję sądową, a w przypadku rażących naruszeń – także o nałożenie grzywny.
Współdecydowanie i prawo do informacji
Ojciec, który posiada pełnię władzy rodzicielskiej, ma prawo współdecydować o kluczowych sprawach dotyczących dziecka – takich jak wybór szkoły, leczenie, miejsce zamieszkania czy kwestie wychowania religijnego. Nawet jeśli dziecko mieszka z drugim rodzicem, ojciec ma prawo do pełnej informacji o jego zdrowiu, edukacji i sytuacji życiowej. Szkoły i placówki medyczne nie mogą odmówić udostępnienia dokumentacji – o ile ojciec nie został pozbawiony władzy rodzicielskiej.
Alienacja rodzicielska – realne zagrożenie
Jednym z najpoważniejszych wyzwań dla ojców po rozstaniu z partnerką jest alienacja rodzicielska. To sytuacja, w której dziecko zostaje poddane manipulacji lub wpływowi, który prowadzi do zerwania lub osłabienia relacji z drugim rodzicem – często właśnie ojcem. Może to przyjmować formę oczerniania, przedstawiania taty jako osoby zagrażającej, a także systematycznego utrudniania kontaktu – poprzez unikanie odpowiedzi, niewydawanie dziecka, czy zatajanie informacji.
Takie działania mają poważne konsekwencje psychiczne – zarówno dla dziecka, które zostaje postawione w konflikcie lojalnościowym, jak i dla ojca, który traci kontakt z synem lub córką.
Warto wiedzieć, że ojciec ma prawo się bronić. Powinien dokumentować próby kontaktu i ich utrudnianie – za pomocą SMS-ów, maili, nagrań. W przypadku powtarzających się utrudnień może złożyć wniosek do sądu o egzekucję kontaktów, a w skrajnych przypadkach – nawet o zmianę miejsca zamieszkania dziecka. Dodatkowo możliwe jest zgłoszenie sprawy do kuratora sądowego oraz skorzystanie ze wsparcia psychologicznego – dla siebie i dziecka.
Reakcja sądu – konsekwencje prawne
Sąd rodzinny ma narzędzia, by reagować na łamanie ustaleń dotyczących kontaktów z dzieckiem. W razie naruszeń może nałożyć karę finansową – nawet kilkaset złotych za każde nieodbyte spotkanie. W drastycznych przypadkach, które godzą w dobro dziecka, sąd może ograniczyć lub nawet odebrać władzę rodzicielską drugiemu rodzicowi.
Ojciec to nie tylko obowiązek – to również prawo
Zbliżający się Dzień Ojca to dobry moment, by przypomnieć, że ojcostwo nie sprowadza się jedynie do obowiązku alimentacyjnego. To również niezbywalne prawo do obecności w życiu dziecka – do towarzyszenia mu, wspierania, decydowania, bycia ważną częścią jego codzienności.
Polskie prawo uznaje, że obecność obojga rodziców jest niezbędna dla prawidłowego rozwoju dziecka – niezależnie od konfliktów między dorosłymi. Każdy ojciec ma prawo do relacji z dzieckiem, a każde dziecko – do relacji z ojcem. Warto o tym pamiętać nie tylko od święta, ale każdego dnia.
Mat. prasowy.
